मास्लोव ने
सर्वप्रथम मानवी गरजांची यादी तयार केली. त्यात हवा, पाणी, आणि अन्न या गरजा अगदी प्राथमिक
आहेत. त्यानंतर येते ती सुरक्षितता. सुरक्षिततेची गरज भागली, कि मग माणसाला
सामाजिक आयुष्याची गरज असते. त्यानंतर स्वाभिमान, त्यानंतर स्व – निश्चितता. आणि
सर्वात शेवटी स्पिरिचुअल, म्हणजे आत्मिक ज्ञान.
सामान्य म्हणजे तुमच्या आमच्या सारखे लोक, पहिल्या तीन पातळ्यांवरच जगणारे. काही कळत तर काही
नकळत. आणि कळून तरी काय उपयोग? अगदी प्रत्येकाचं अर्धं आयुष्य पहिल्या तीन
पातळ्यांवरच संपून जाणारं.
अगदी
लहानपणापासूनचा प्रश्न. मोठं झाल्यावर कोण व्हायचं तुला? अर्थात डॉक्टर, इंजिनियर
आणि हल्ली हल्ली एरोनोटिकल इंजिनियर, कार्डीओलोजीस्ट, एम्बेडेड सिस्टमस स्पेशालीस्ट...
स्वप्नही अगदी कॉम्प्लेक्स.
ही माझी पिढी.
आणि या सगळ्या कॉम्प्लेक्स स्वप्नांचं फ्युचर काय? हवा, अन्न,
पाणी, निवारा आणि सुरक्षितता. मास्लोव ने दर्शवलेल्या -
पहिल्या – तीन - पातळ्या. एक माणूस म्हणून आपल्याला त्याच्या वरही पोहोचता येतं याचा विचार आजही जरासा अप्रचलित.
आणि हे सगळं ज्यांना कळतंय (अगदी माझ्यासकट), त्यांचा त्यावर
एक चतुर शेरा. सिस्टमच अशी आहे तर आपण तरी काय करणार ना?
# # # # #
डॉ. प्रकाश बाबा आमटे.
वडिलांनी पाहिलेलं स्वप्न स्वतःच आयुष्यं बनवून ते जगणारी
मुलं असू शकतात कुठे? त्यासाठी आपलं वैयक्तिक आयुष्य पणाला लागलं तरी? एका व्यापक
अर्थाने चांगल्या भविष्यकाळासाठी स्वतःच सुखासीन भविष्य बाजूला ठेवू शकतं कोणी?
व्यक्तिगत स्थैर्य शोधण्याच्या अनादी मानवी इच्छेला कुणी इतकं रीप्रेस करू शकतं?
जेव्हा थंडीने काकडणारं उघडं नागडं पोर पाहून स्वतःच्या कपडे
घालण्याची लाज वाटायला लागते तेव्हा मास्लोव ने सांगितलेल्या गरजांच्या तक्त्यात
आपण सर्वोच्च पातळीवर राहून आपण शोधत असतो. शोधत असतो मानवी जीवनाचा अर्थ आणि
त्याच्या संदर्भात आपली भूमिका. सेल्फ क्रायसिस म्हणजे शेवटी काय?
शेवटी मनातल्या अगणित सुट्या दोऱ्यांची एकत्र गाठ मारणारा हा सिनेमा. माणूस म्हणून आपली ओळख काय, जगण्यासाठी लागणारं धैर्य कसं मिळवावं, आणि संपूर्ण समाजाच्या तुलनेत आपलं स्थान काय हे समजणं म्हणजे मोठं होणं.
सफरचंद कधी डोक्यावर पडतंय याची वाट पाहणारी माझी पिढी. आपापल्या करियर मध्ये एक फार चांगलं काहीतरी होणार आहे अशी आशा मनात बाळगून असलेली. पर्सिवरन्स ठेवला तर सगळं काही शक्य आहे, नाही का?
# # # # #
